Παρουσίαση των ευρημάτων του έργου στην Ημερίδα «Εργασία και Ασφάλιση στον Πολιτισμό: Μεταρρυθμίσεις και Προκλήσεις» του Υπουργείου Πολιτισμού στις 19 Ιουνίου 2025

• Εισήγηση της Χριστίνας Καρακιουλάφη με τίτλο: «Η καλλιτεχνική εργασία υπό το πρίσμα της επισφάλειας: Κοινωνιολογικές διαστάσεις, εμπειρικές προσεγγίσεις και το αποτύπωμα της πανδημίας»

Σκοπός της ανακοίνωσης ήταν η ανάδειξη των μεθοδολογικών προκλήσεων και των ζητημάτων οριοθέτησης  κατά την μελέτη της καλλιτεχνικής εργασίας, με έμφαση α) στη δυσκολία χαρτογράφησης των εργαζομένων/επαγγελματιών λόγω σημαντικού βαθμού πολυαπασχόλησης/αδήλωτης εργασίας και συχνών αναντιστοιχιών μεταξύ επίσημα δηλωμένης & πραγματικής επαγγελματικής δραστηριότητας β) στη διαπερατότητα των ορίων μεταξύ διαφορετικών μορφών τέχνης γ) την πολυαπασχόληση και πολυπραγμοσύνη δ) των αμφιλεγόμενο ρόλο των αμοιβών από το επάγγελμα ως κριτήριο επαγγελματισμού ε) τον σημαντικό αριθμό αυτοαπασχολούμενων (χωρίς υπαλλήλους) και  την ανάπτυξη μικρού μεγέθους καλλιτεχνικής επιχειρηματικότητας που διαμορφώνουν «γκρίζες εργασιακές ζώνες. Ακολούθως αναδείχθηκαν τα βασικά εργασιακά πρόβλημα των καλλιτεχνών έτσι όπως ανέκυψαν μέσα από την ποιοτική έρευνα, και ειδικότερα : η ανεπαρκής κοινωνικοασφαλιστική προστασία, οι επισφαλείς συνθήκες/όροι Εργασίας, η απουσία επαγγελματικής οριοθέτησης/κατοχύρωσης, η υψηλή φορολόγηση, η απουσία Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. η ελλιπής προστασία Πνευματικών και Συγγενικών Δικαιωμάτων, οι ανεπαρκείς πολιτικές στήριξης των Πολιτιστικών και Δημιουργικών Κλάδων και τα ζητήματα Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.

• Εισήγηση των Αλέξανδρου Μπαλτζή και Αχιλλέα Πηλιούση με τίτλο: «Καλλιτεχνική εργασία και συνθήκες επισφάλειας: θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση»

Η εισήγηση παρουσιάζει το πλαίσιο της έρευνας στο έργο για την επισφάλεια της εργασίας και την κοινωνική συνοχή στις παραστατικές τέχνες, και τη σημασία της τόσο από ακαδημαϊκή άποψη, όσο και από την άποψη της πρακτικής πολιτικής εφαρμογής για τη διαμόρφωση συγκεκριμένων μέτρων. Παρουσιάζονται το θεωρητικό υπόβαθρο και τα χαρακτηριστικά των εργαλείων μέτρησης, το δείγμα που μελετήθηκε και ορισμένα πρώτα ευρήματα: οι μέσες τιμές των διαφορετικών διαστάσεων επισφαλούς εργασίας και κοινωνικής συνοχής και τα λανθάνοντα προφίλ των επισφαλώς εργαζομένων στις παραστατικές τέχνες ανά επαγγελματική κατηγορία.

• Εισήγηση του Γιάννη Τσιουλάκη με τίτλο: «Καλλιτεχνική εργασία σε περιόδους κρίσης: Ανθρωπολογικές προσεγγίσεις στην ελληνική πραγματικότητα»

Η εισήγηση ξεκινά επισημαίνοντας ορισμένες μεθοδολογικές επιπτώσεις της διερεύνησης της «κρίσης» με εθνογραφικά μέσα. Περιγράφεται ο ρόλος της άμεσης εμπειρίας που αποκτήθηκε μέσω της συμμετοχικής παρατήρησης της μουσικής πρακτικής σε συνδυασμό με συνεντεύξεις βάθους και αφηγήσεις ζωής. Η παρουσίαση προχωρά στην εξέταση θεωρητικών προσεγγίσεων της «κρίσης» από την ανθρωπολογία και τις πολιτικές επιστήμες, που συνδέονται με τις έννοιες της επισφάλειας και της κυβερνητικής επισφαλοποίησης. Η παρουσίαση ολοκληρώνεται με σύντομες περιπτωσιολογικές μελέτες από τη 15ετή εθνογραφική μου εμπειρία με επαγγελματίες μουσικούς στην Αθήνα, καθώς και με βασικά ευρήματα από τη συνεργασία μου με τη Σίσσυ Θεοδοσίου σχετικά με την εργασία στον τομέα της μουσικής στο πλαίσιο του προγράμματος LaPreSC.

• Εισήγηση της Αντιγόνης Παπαγεωργίου με τίτλο: «Οι έμφυλες διαστάσεις της εργασίας στον Πολιτιστικό και Δημιουργικό Τομέα»

Η παρουσίαση εξετάζει τις έμφυλες διαστάσεις της εργασίας στις Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες (ΠΔΒ) και εστιάζει στο πώς οι εργασιακές συνθήκες, τα δίκτυα και οι κυρίαρχες αντιλήψεις περί «αξιοκρατίας» αναπαράγουν ανισότητες φύλου. Ως μελέτη περίπτωσης επιλέγεται ο χώρος του χορού που αποτέλεσε ένα από τα πεδία των παραστατικών τεχνών του ερευνητικού έργου Lapresc. Η είσοδος και πορεία στον κλάδο του χορού επηρεάζονται από ταξικά προνόμια, ατυπικότητα της εργασιακής ζωής και το «star system», όπου οι καλλιτεχνικές ηγεμονίες είναι κατά βάση άνδρες, με τις γυναίκες να ωθούνται σε «συμβατούς» με το κοινωνικό τους φύλο ρόλους (διδασκαλία, παιδική σκηνή). Οι υποχρεώσεις φροντίδας συγκρούονται με εξαντλητικά ωράρια και αστάθεια, ενώ το σώμα ως «εργαλείο» συνδέεται με σωματική εξάντληση, πειθάρχηση, και ενίοτε με περιστατικά λεκτικής/ψυχολογικής βίας. Παρόλο που οι ΠΔΒ προβάλλονται ως «ιδανικός» εργασιακός τόπος, πίσω από το αφήγημα της αξιοκρατίας/απόλαυσης τείνουν να αναπαράγονται δομικές έμφυλες ανισότητες, τροφοδοτούμενες από άτυπα δίκτυα, ασταθείς μορφές οργάνωσης της εργασίας και ανδροκρατούμενες ιεραρχίες, όλα αυτά καταγράφονται με ιδιαίτερη ένταση στον χώρο του χορού.

Το πρόγραμμα αναλυτικά εδώ